Rusya doğalgaz ihracatında Avrupa’nın boşluğunu telafi etmekte zorlanıyor

Avrupa doğalgaz ithalatındaki hissesi yüzde 40’tan yüzde 9’a düşen Rusya, bu kaybı başta Çin olmak üzere Asya ülkelerine yapacağı doğalgaz sevkiyatlarıyla telafi etmeyi planlıyor. Lakin, Rusya’nın Asya’ya yönelik tek ihracat boru sınırı Sibirya’nın Gücü tam kapasiteye şimdi ulaşmadı.

Rusya, doğalgaz ihracatında en büyük müşterisi Avrupa’yı değerli oranda kaybederken, kelam konusu sevkiyatları Asya pazarlarına yönlendirilebilmek için milyarlarca dolar yatırıma ve memleketler arası ortaklara muhtaçlık duyuyor.

Dünyanın en büyük doğalgaz ihracatçılarından Rusya, boru çizgileriyle geçen yıl toplam 202 milyar metreküp doğalgaz ihraç etti.

Bunun yüzde 83’ü Avrupa ve Türkiye’ye sevk edilirken, yüzde 13’ü Bağımsız Devletler Topluluğu ülkelerine, yüzde 4’ü ise Çin’e gönderildi.

AVRUPA GAZIN YÜZDE 40’INI RUSYA’DAN ALIYORDU

Avrupa’nın geçen yıl ithal ettiği toplam doğalgaz ölçüsünde ise Rusya’nın hissesi yüzde 40 seviyesindeydi.

Ukrayna’daki savaşın başlamasının akabinde ise Rusya’nın boru sınırları üzerinden Avrupa’ya doğalgaz sevkiyatları süratle azalmaya başladı.

Avrupa’ya Rus gazı sevkiyatlarında kullanılan ana çizgilerden Kuzey Akım boru sınırında faaliyetler gerekli bakımların yapılamadığı gerekçesiyle ağustos sonunda dururken, inşaatı tamamlanan Kuzey Akım 2 sınırı ise Ukrayna’daki savaş nedeniyle faaliyete alınmamıştı.

Her iki hatta da 26 Eylül’de patlamalar yaşanmış, doğalgaz sızıntıları meydana gelmişti.

Gazprom’un Avrupa’ya doğalgaz sevkiyatında kritik role sahip bir diğer boru sınırı olan Yamal-Avrupa da artık yaptırımlar nedeniyle atıl duruma düşerken, şirketin, Ukrayna’nın, Sohranovka isimli doğalgaz dağıtım noktasından sevkiyatları da 10 Mayıs’ta durmuştu.

YÜZDE 9’A DÜŞTÜ

Söz konusu giriş noktasının kapanmasıyla şirketin Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gönderdiği doğalgaz ölçüsü 10 Mayıs’a kıyasla yaklaşık yüzde 50 azaldı.

Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lideri Ursula von der Leyen, 9 Eylül’de yaptığı açıklamada, Rusya’nın Avrupa doğalgaz ithalatındaki hissesinin yüzde 40’tan yüzde 9’a düştüğünü bildirmişti.

Öte yandan Gazprom’un doğalgaz ihracatı da yılın 9 ayında geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 40 gerileyerek 86,9 milyar metreküpe düştü.

RUSYA’NIN ANA MAKSAT PAZARI ÇİN

Rusya, pazar hissesinin kıymetli oranda düştüğü Avrupa’yı başta Çin olmak üzere Asya piyasasına gerçekleştireceği doğalgaz sevkiyatlarıyla telafi etmeyi planlıyor.

Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin, 14 Nisan’da gerçekleştirdiği konuşmada, “Enerji kaynaklarının batıya tedariki azalacak. Bu nedenle adım adım ihracatımızı süratle büyüyen güney ve doğu piyasalarına yönlendirmemiz önemli” sözlerini kullanmıştı.

AVRUPA’YA GÖNDERDİĞİNİN LAKİN YÜZDE 25’İNE TEKABÜL EDİYOR

Doğalgaz ihracatında Avrupa’ya değerli oranda bağımlı durumdaki Rusya’nın Asya’ya yönelik tek ihracat boru çizgisi Sibirya’nın Gücü ise tam kapasiteye şimdi ulaşmadı.

Tam kapasiteye ulaştığında Rusya’dan Çin’e bu sınır üzerinden yılda 38 milyar metreküp doğalgaz sevk edilmesi planlanırken, kelam konusu hacim savaş öncesinde Avrupa’ya gönderilen yılda ortalama 150 milyar metreküp gazın lakin yüzde 25’ine tekabül edebiliyor.

Gazprom’un Çin’e yönelik planladığı ve Sibirya’nın batısında kalan gaz alanlarından faydalanmak istediği Sibirya’nın Gücü 2 boru çizgisinin ise fakat 2030 faaliyete geçmesi bekleniyor.

ALTYAPI SORUNU VAR

Rusya’nın Avrupa’ya yönelik sevkiyatlarını doğudaki ülkelere yönlendirebilmesi için ülkesinin Batı bölgelerindeki doğalgaz altyapısıyla gerekli ilişkilerin bulunmaması da bir öteki sorun olarak ön plana çıkıyor.

Uzmanlar, Rusya’nın batısında kullanılan alanların doğu istikametlerine yönlendirilebilmesi için değerli boru sınırları yatırımlarının yapılması gerektiğini, bunun için de yeniden başta Çin olmak üzere memleketler arası ortaklara gereksinim duyulduğuna işaret ediyor.

LNG’NİN STRATEJİK DEĞERİ ARTIYOR

Avrupa’daki boru sınırlarıyla gaz ihracat piyasasını değerli oranda kaybeden Rusya için sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ihracatı stratejik kıymete sahip.

Rusya Federal İstatistik Kurumunun (Rosstat) açıkladığı bilgilere nazaran, ülkenin LNG üretimi bu yılın 8 ayında geçen yılın birebir periyoduna kıyasla yüzde 13,5 artarak 21,6 milyon tona çıkarken, ağustostaki üretimi ise bir evvelki yıla nazaran yüzde 59 artarak 2,4 milyon tona yükseldi.

Ülkenin doğusundaki Sahalin-2 ve Sibirya’nın kuzeydoğusundaki Yamal LNG tesisleri Rusya’nın en kıymetli LNG üretim merkezleri olarak ön plana çıkıyor.

Sahalin-2’de geçen yıl 10,4 milyon ton LNG üretilirken, Yamal LNG’de geçen yıl 20 milyon ton LNG üretildi.

LNG’DE PAZAR HİSSESİNİ YÜZDE 20’YE ÇIKARMA HEDEFİ

Rus hükümetinin Mart 2021’de onayladığı plana nazaran, ülkede LNG üretiminin 2035’e kadar yılda 120 ila 140 milyon tona ve global pazar hissesinin da yüzde 15 ila 20’ye yükseltilmesi planlanıyor.

Ukrayna savaşından evvel Sahalin-2’nin ana ortakları ortasında yüzde 50 ile Gazprom, yüzde 27,5 ile Shell, yüzde 12,5 ile Mitsui ve yüzde 10 ile Mitsubishi bulunurken, Shell eylül ayında yaptığı açıklamada projeden çekileceğini duyurmuştu.

Yamal LNG’deki paydaşlık yapısı ise yüzde 50,1 ile Novatek, yüzde 20 ile TotalEnergies, yüzde 20 ile CNPC ve yüzde 9,9 Silk Road Fund halindeyken, TotalEnergies şirketi de Rusya ile artık ortak projelerde yer almayacaklarını bildirmişti.

Öte yandan, Rusya’da LNG projelerinin geliştirilmesinde değerli rol oynayan ABD güç saha hizmetİ şirketi Baker Hughes da Rusya’ya yönelik ekipman sevkiyatını durdurma kararı almıştı.

Rusya’daki ekonomistler, Rus LNG endüstrisinin yaptırımlar öncesinde kıymetli oranda Batılı şirketlerin ekipmanlara bağımlı olduğu ve devletin yüksek kaynak ayırmadan bu alanda süratli bir gelişim göstermesinin düşük ihtimal olduğu görüşünde birleşiyor.

AVRUPA’YA SEVKİYATLARDA TÜRKİYE ROTASI TEKLİFİ

Rusya’nın doğalgazını dış piyasalara ihraç edebilmek için ortaya koyduğu son alternatif ise Türkiye’de bir doğalgaz merkezi kurulmasına yönelikti.

Putin, 12 Ekim’de, “Yakıt ve doğalgaz kaynaklarımız için ana rotayı Türkiye üzerinden sağlayarak, Avrupa için Türkiye’de doğalgaz merkezi kurulabilir” demişti.

Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak da AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, yerini TürkAkım’ın aldığı Güney Akım projesinin 4 çizgi üzerinden yılda 63 milyar metreküp kapasiteyle tasarlandığını ve bu potansiyelin Türkiye üzerinden Avrupa’ya Rus gazı gönderilmesinde kullanılabileceğini söyledi. (AA)