Salmonella Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Salmonella enfeksiyonu, genellikle kontamine su veya yiyecekler aracılığıyla insanlara bulaşır ve gıda zehirlenmesi olarak bilinen bir duruma yol açar. Bu hastalık yaz aylarında daha sık görülme eğilimindedir ve çocuklar diğer yaş gruplarına göre salmonella enfeksiyonu riski daha yüksektir.

Salmonella Türleri Nelerdir?

Salmonella bakterilerinin birçok serotipi bulunmasına rağmen, insanlarda patojenik olan tüm suşlar, Salmonella enterica türünde sınıflandırılmıştır ve bu tür 2600’den fazla farklı serotipi içermektedir. Salmonella enfeksiyonu, insanlarda akut gastroenterit, tifo-paratifo, septisemi ve lokal organ enfeksiyonlarına neden olabilir. Salmonella’nın en yaygın formu, kendini sınırlayan ve karmaşık olmayan bir gastroenterit şeklidir ve ishal, karın ağrısı ve ateş gibi belirtilerle kendini gösterir. Ancak Salmonella’nın bazı türleri tifo ateşi olarak bilinen yüksek ateşe neden olabilir. Tifo, Salmonella typhi bakterisinin neden olduğu bir klinik tablodur ve yaşamı tehdit edebilir, çünkü diğer organlara yayılabilir. Bu nedenle, “Salmonella öldürür mü?” sorusu önemlidir. Genellikle gıda zehirlenmesi olarak adlandırılan vakalar aslında Salmonella enfeksiyonunu ifade etmektedir.

Salmonella Belirtileri Nelerdir?

Salmonella belirtileri diğer mide bağırsak enfeksiyonlarında görülen belirtilerle benzerdir. Ciddi bir sıvı kaybına (dehidrasyon) sebep olabilir. Salmonella hastalığı belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Ateş
• İshal (diyare)
• İştah kaybı
• Baş ağrısı
• Kramp şeklinde karın ağrısı
• Titreme
• Mide bulantısı
• Kusma
• Dışkıda kan ya da mukus

Bu belirtiler başka hastalıklarla benzer olması nedeniyle teşhis koymanın güçleşebileceği unutulmamalıdır.

Salmonella Bakterisi Nasıl Bulaşır?

Salmonella enfeksiyonu genellikle çiğ veya yetersiz pişmiş et, kümes hayvanları, yumurta veya yumurta ürünlerinin tüketilmesi veya pastörize edilmemiş süt içilmesiyle bulaşır. Salmonella’nın serotipleri arasında sadece insanlarda veya hayvanlarda hastalığa neden olanlar olduğu gibi, hem insanlarda hem de hayvanlarda hastalığa neden olan türleri de bulunan bir mikroorganizmadır. Salmonella typhi, sadece insanlarda hastalık yapabilen patojenik bir türdür. Salmonella, insanlar ve hayvanlar arasında başlıca bir kaynak olarak bulunur.

Taşıyıcı insanlar ve hayvanlar, enfeksiyonun potansiyel bir kaynağı oluştururlar. Taşıyıcıların dışkısı, enfeksiyonun yayılmasında önemli bir rol oynar. Salmonella, tüm çiftlik hayvanlarında (örneğin, tavuk, sığır ve domuz gibi kümes hayvanları) bulunur. Özellikle su kaynaklarının kanalizasyonla kirlenmesi, mikroorganizmaların gıda üretim ve tüketim zincirine kolayca girmesine neden olabilir. Tavuk ve domuz yetiştiriciliği, bu kirlenmeden öncelikle etkilenir ve Salmonella enfeksiyonunun ana kaynağını oluştururlar. Salmonella, farklı yollarla da bulaşabilir ve enfeksiyona neden olabilir. Tavuk ürünleri, özellikle yumurta gibi, enfekte olmuş kırmızı et ürünleri, süt, taze meyve, sebze, su ve fast-food ürünleri de Salmonella salgınlarına yol açabilirler.

Dünyada kakao kreması, fıstık ezmesi, paketlenmiş etler, dondurulmuş gıdaların Salmonella salgınına neden olduğu bilinir. Salmonella ile kontamine olmuş yiyecek ve ortamlar şunlardır:

• Çiğ yumurta ve yumurta kabuğu
• Çiğ kümes hayvanları, kırmızı et ve deniz ürünleri
• Sebze ve meyveler
• Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri (peynir gibi)
• İşlenmemiş su
• Hayvanların kürkleri, tüyleri, pulları, deri, dışkı ve yaşadıkları yerler
• Salmonella bakterisi ile enfekte olmuş kimsenin etrafındaki yüzeyler ve gıda işinde çalışan taşıyıcı kişiler

Salmonella enfeksiyonu her hayvanda olabilir. Kürkleri, pulları, tüyleri veya derisi bakteri taşıyan hayvanlar şunlardır:

• Sürüngenler (kaplumbağa, kertenkele, yılan)
• Amfibiler (kurbağalar)
• Kanatlılar (tavuk, ördek, hindi ve yabani kuşlar)
• Evcil hayvanlar (kedi, kuş, köpek ve küçük hayvanlar)
• Çiftlik hayvanları (keçi, inek, koyun ve domuz)

Vücudun Salmonella enfeksiyonuna karşı birçok doğal savunması vardır. Örneğin, güçlü mide asidi birçok Salmonella bakterisini öldürebilir. Ancak bazı tıbbi problemler veya ilaçlar bu doğal savunmaları bozabilir. Örneğin;

• Antasitler midenin asitliğini düşürerek daha fazla Salmonella bakterisinin hayatta kalmasını sağlar.
• İnflamatuar bağırsak hastalığı
• Son zamanlarda kullanımı artan antibiyotikler bağırsaktaki “iyi” bakteri sayısını azaltabilir ve bu da bir Salmonella enfeksiyonuyla savaşma yeteneğini bozabilir.

Salmonella daha çok şu kişileri tehdit eder:

• Yüksek riskli hayvanlarla çalışan veya yaşayan kişiler (tavuk, ördek, kaplumbağa, kertenkele gibi)
• Bazı antiasit tedavisi ilaçları ve antibiyotik tedavisi gören kişiler (bağışıklığı Salmonella’ya karşı düşürebilir)
• İnflamatuar bağırsak hastalığı olanlar
• 5 yaşın altındaki çocuklar

Salmonella bakterisinin en çok risk yarattığı grup ise şunlardır:

• 65 yaşın üzerindeki yetişkinler ve 1 yaşın altındaki bebekler
• Bağışıklık sistemi düşük olan kişiler (HIV taşıyan, kemoterapi alan ya da farklı hastalıklarda bağışıklık düşürücü ilaç tedavisi görenler)
• Orak hücre hastalığı olanlar

Salmonella Enfeksiyonundan Korunma Yolları

Salmonella vakası bulaşıcı bir enfeksiyon olduğu için Salmonella salgını yaratabilir. Bu nedenle hastalığa karşı önlem alınmalıdır. Salmonella hastalığından korunmak için yapmanız gerekenler şöyle sıralanabilir:

• Yiyecekleri iyi temizleyip pişirin.
• Bakteriyel ve viral enfeksiyonlara karşı her zaman el hijyeni önemlidir. Bu sebeple tuvalete gittikten sonra mutlaka ellerinizi iyi yıkayın. Yemek hazırlamadan önce ve hazırlandıktan sonra da iyi yıkayın. Yine bebeğinizin altını değiştirdikten sonra ve hayvanlara dokunduktan sonra ellerinizi iyice yıkayın.
• Çiğ tükettiğiniz besinlere dikkat edin. Çünkü bazı çiğ besinlerde bakteri çok kolay ürer. Çiğ ve tam pişmemiş yumurta, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, yine iyi pişmemiş tavuk ve sığır eti Salmonella bakterisi riskini taşıyan besinlerdir. Bu ürünleri hazırlarken özen gösterin. Örneğin; çiğ olarak tavuk koyduğunuz tabağı daha sonra iyice yıkayın, tavuğu yıkayıp iyice pişirin. Hayvansal gıdaları basınçlı ısıda pişirin. Izgara yaparsanız iç kısmının iyice piştiğinden emin olun.
• İyi yıkanmamış sebze ve meyveler de kontamine olup Salmonella riski taşır. Bu nedenle tüketeceğiniz sebze ve meyveleri karbonatlı suda bekleterek ve bol suyla yıkayarak tüketin.
• Satılan kırık yumurtaları almayın ve aldığınız yumurtaları mutlaka yıkayarak kullanın. Yumurtaları buzdolabında saklayın.
• Çapraz bulaşma riski, pişmiş ve pişmemiş gıdalar arasında yaygındır. Bu nedenle pişmemiş et ürünlerini pişmiş ve yemeye hazır olan yiyeceklerden uzak tutun. Pişmemiş yiyecekleri elledikten sonra kesme tahtaları, bıçakları, kapları ve tezgahı dahil temizlik ürünleriyle yıkayın.
• Salmonella salgını daha çok Asya, Pasifik Adaları, Afrika, Orta Doğu, Orta ve Güney Amerika’da yaygın olarak görülür. Bu bölgelere seyahat ediyorsanız da tükettiğiniz ürünlere dikkat edin. Salata, taze meyve salataları, çiğ ve soğuk deniz ürünleri ve soğuk et gibi yiyecekler kontamine yiyeceklerdir ve Salmonella riski taşır.
• Yine bu bölgelerde içtiğiniz ve diş fırçaladığınız suya dikkat edin. Bu bölgelerde diş fırçalama için bile hazır su tercih edin. Su ve içeceklerinize buz, kesilmiş ve yıkanmış meyveler ilave etmeyin.
• Akvaryum, teraryum ve kafes gibi evcil hayvanların yaşam alanlarını dışarıda temizleyin. Varsa oyuncaklarını ve mama kaplarını yıkamak için mutfak lavabonuzu kullanmayın.