Yassıada tutanakları, cunta hukukunu gözler önüne seriyor

İSTANBUL (AA) – 27 Mayıs 1960’taki askeri darbenin ardından
Yassıada’da kurulan mahkemenin 10 bin sayfayı aşan tutanakları, cunta
yönetiminin hukuksuzluğunu gözler önüne seriyor.

Darbenin
ardından idam edilen Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin
Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan başta olmak üzere Demokrat
Partililerin Yassıada’da yargılandıkları mahkemenin tutanakları, Türkiye
Büyük Millet Meclisi (TBMM) Kütüphanesince internetten de erişime
sunuluyor.

Bugün “Demokrasi ve Özgürlükler Adası”
adıyla müze haline dönüştürülen adada siyasetçilere açılan anayasayı
ihlal, köpek davası, bebek davası, 6-7 Eylül olayları gibi davaların
tutanakları incelenebiliyor.

Tutanakları hukukçu
gözüyle irdeleyen İstanbul Cumhuriyet Savcısı İbrahim Çiçek, Yassıada
yargılamalarını AA muhabirine değerlendirdi.

Hukuk
tarihi araştırmalarıyla tanınan, “Mahmut Şevket Paşa Suikastı” ve
“Yıldız Mahkemesi” isimli kitapları da yayımlanan Çiçek, öncelikle 27
Mayıs’ın bir “darbe” mi, yoksa “ihtilal” mi olduğunun açıklığa
kavuşturulması gerektiğini söyledi.

Bu askeri
müdahaleyi kimi çevrelerin “ihtilal” diye nitelendirdiğini belirten
Çiçek, “27 Mayıs bir darbedir. Bu darbe sonucunda bir başbakan ve 2
bakan idam edilmiştir.” dedi.

Darbecilere hukuk profesörleri yol gösterdi

Darbenin
ardından siyasileri bir stadyumda toplayan cuntacılar arasında, bundan
sonra nasıl bir yol izleneceği konusunda farklı görüşler ortaya
çıktığını aktaran Çiçek, yaşanan süreci şöyle anlattı:

“Kimi
‘yargılayalım’, kimi ‘yurt dışına gönderelim’, kimi ise ‘asalım’ diyor.
Aralarında bir kafa karışıklığı var. Hukuki bir şey yok ortada. Bunun
üzerine profesörlerden oluşan bir kurula danışıyorlar. Onlar da ‘Siz bir
darbe yapmış, Meclisi kapatmışsınız, siyasileri toplamışsınız. Hepsini
serbest bırakırsanız, kimseye ceza vermezseniz, yarın meşruluğunuzu
kanıtlayamazsınız’ diyor. Bunun üzerine olağanüstü bir yargılama
yapılması kararı alınıyor ve Yargıtay bünyesinde hakimler toplanıyor.
Onlara bir görev veriliyor, Yüksek Adalet Divanı diye bir mahkeme
kuruluyor. Biz buna tarihte Yassıada Mahkemesi diyoruz. İlk olarak,
serbest bıraktıkları kişileri tekrar topluyorlar. Ardından da soruşturma
heyeti davalar hazırlıyor. Menderes Hükümeti hakkında toplamda 19 dava
açılıyor.”

İşlerine gelmeyen tanıkları mahkemeye çıkarmadılar

Yassıada’daki
yargılama konularından bir kısmının daha önceki siyasi çekişmelerle
ortaya atılan iddialara dayandığını dile getiren Çiçek, yaklaşık 10 bin
sayfayı bulan Yassıada Mahkemesi tutanaklarını hukukçu gözüyle
incelediğini ifade etti.

Tutanaklara yansıyan
yargılama usulüne ilişkin bazı örnekler aktaran Çiçek, “Yargılama
aşamasında çok ilginç olaylar oluyor. Adnan Menderes’in, Celal Bayar’ın
ve diğer sanıkların avukatları çeşitli taleplerde bulunuyorlar.
Duruşmalara tanıklar getiriliyor ama tanıklar önce bir yerde toplanıyor,
birileri bu tanıkları önceden dinliyor. Bunlar arasında istediklerini
seçerek Yassıada’daki duruşmalara götürüp tanıklık yaptırıyorlar.
İşlerine gelmeyen tanıkları ise adaya götürmüyorlar ve onları mahkemeye
çıkarmıyorlar. Avukatların istedikleri tanıklar mahkemeye çağrılmıyor.
Mesela Adnan Menderes ısrarla 6-7 Eylül olaylarına ilişkin davada, MAH
başkanının tanık olarak dinlenilmesini istiyor. Bu kişiyi şimdiki MİT
başkanı olarak değerlendirebiliriz. Ama bunlar ifadeye çağrılmıyor.”
diye konuştu.

Yargılamalar sonucunda 15 idam
kararı çıktığını hatırlatan Çiçek, tutanaklarda Hasan Polatkan’ın idam
nedeninin tam olarak anlaşılamadığını belirterek, “Fatin Rüştü Zorlu’nun
birkaç olayda adı geçiyor ama Hasan Polatkan hakkında yolsuzluk
olaylarına göz yumma iddiası dışında bir şey yok. Sonuçta bunlar idam
ediliyor. Bu olay Türkiye’nin en büyük yaralarından biri.”
değerlendirmesinde bulundu.

“Derin yapı kendini temize çıkarıyor ve 6-7 Eylül olayları siyasilere fatura ediliyor”

Yassıada’da,
6-7 Eylül olaylarının da Menderes ve arkadaşlarının üzerine yıkılmaya
çalışıldığına dikkati çeken Çiçek, tutanaklara yansıyan beyanlardan bu
olayların gizli bir yapının tetiklemesiyle başladığı sonucuna vardığını
kaydetti.

Yassıada yargılamalarında en önemli
davalardan birinin 6-7 Eylül olaylarına ilişkin dosya olduğunu söyleyen
Çiçek, şöyle devam etti:

“Bu olaylar, Kıbrıs’taki
karışıklık üzerine başlıyor. Kıbrıs’ta 2 halk var ama Kıbrıs
İngilizlerin yönetiminde. Daha sonra Rumlar, Kıbrıs’ı Yunanistan’a
bağlamak için Birleşmiş Milletler’e kadar gidiyorlar. Başlarda Türk
Hükümetinin Kıbrıs’a ilişkin bir politikası yok. Ama çeşitli gazetelerde
orada yaşananlara ilişkin yayınlar yapılmaya başlanıyor. Kıbrıs’taki
vatandaşlarımızın zulüm gördüğü, Yunanistan’ın oraya para yardımı
yaptığı gibi iddialar ve baskılar artınca hükümet dahil oluyor. Aslında
İngiltere, Rumlarla Türkleri karşı karşıya getirip işi çıkmaza sokarak,
Kıbrıs’ta kalmak istiyor. Bu nedenle bir konferans düzenliyor. İddialara
göre konferanstaki üstünlüğü elde etmek için Fatin Rüştü Zorlu
konferans için gittiği Londra’dan Türkiye’ye telgraf çekiyor, ‘Bir
nümayiş yapın elimi güçlendirin’ diyor. Bunun üzerine hükümet normal bir
protesto gösterisi düzenlemeyi düşünüyor. Bunu da Yassıada’da hükümet
aleyhine kullanıyorlar.”

Kıbrıs’ta Rum EOKA
örgütünün Türklere yönelik katliamlarını kınamak için yapılması
düşünülen mitingin İstanbul’da Rum vatandaşlara yönelik saldırılara
dönüşmesinin en çok hükümeti paniklettiğini vurgulayan Çiçek, Başbakan
Menderes ve Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın olayları kontrol altına almak
için trenle Ankara’dan İstanbul’a geldiklerine dikkati çekti.

Savcı
Çiçek, karanlık yapılarca kurgulandığı yönünde ciddi emareler bulunan
6-7 Eylül olaylarından Menderes ve arkadaşlarının sorumluymuş gibi
gösterilme çabasını Yassıada yargılama tutanaklarından yola çıkarak
şöyle değerlendirdi:

“Olayların ardından Kıbrıs
Türktür Cemiyeti mensupları içeriye atılıyor. Cemiyetin içinde Orhan
Birgit gibi adamlar da var. Orhan Birgit’i biz, Tan gazetesinin
yağmalanmasında da görüyoruz. Yassıada’da yapılan yargılamada, Menderes
ısrarla o dönem MAH başkanı ve bazı bürokratların çağrılıp ifadelerinin
alınmasını istiyor. Avukatlar da ısrarla dilekçeler veriyor ama derin
yapı hiçbir zaman ortaya çıkarılmıyor. O derin yapı tamamen kendini
temize çıkarıyor ve 6-7 Eylül siyasilere fatura ediliyor.”

Muhabir: Ümit Türk