Alzheimer’a karşı bu tedbirleri alın

Beyin hücrelerinin yıkımı sonucu meydana gelen nörolojik bir tablo olan Alzheimer, çoklukla 65 yaş sonrasında görülüyor. “Kesin tedavisi yok” diye bilinen hastalığın erken teşhisi ve tedavisi için sürat kesmeden çalışmalar yapılıyor. Pekala ailesinde Alzheimer olan ya da olmayan şahıslar bu hastalığa karşı ne üzere tedbirler alabilir? İşte Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Barış Topçular’ın teklifleri:

Prof. Dr. Barış Topçular

BEYNİNİZİ SIK SIK UYARIN

Zihinsel olarak faal olmak çok kıymetlidir. Yeni bilgi öğrenmeyi sağlayabilecek aktiviteler yapılmalıdır. Bunlar, herkesin aklına gelen bulmaca çözme, yeni bir lisan öğrenme yahut yeni bir hobi edinme olabilir. Örneğin konutta dikiş-nakış yapılıyorsa yeni bir figür yapmayı öğrenmek bile beyin için uyarıcı bir özelliğe sahiptir. Zira bu ihtarım sırasında beyne salınan kimyasalların hem beyin için esirgeyici hem de güzelleştirici özelliği var. Bütün bunların yapılması beyni uyarmaktır. Yeni bir müzik öğrenmek, yeni bir enstrümanı öğrenmek âlâ gelecektir. Hatta İskandinav ülkelerinde yapılan çalışmaya nazaran, dans etmek hem fizikî hem de zihinsel bir aktivite olduğu için en tesirli metotlardan biridir.

ÇEŞİTLİ BESLENİN

Beslenmenizde şekeri ve unu sınırlayın, trans yağlardan uzaklaşın, kalori tüketiminizi azaltıp bitki bazlı besinlere ağırlaşın, kırmızı et ve hayvansal yağlara hudut getirin, Genel beyin sıhhatini korumak için Akdeniz tipi beslenmek son derece değerlidir. Beslenme haliniz meyveden ve zerzevattan güçlü, beyaz et yüklü olmalı. Akdeniz tipi diyet son derece kıymetlidir. Toplumsal ortamlarda yalnızca ceviz, Hindistan cevizi yenmeli üzere bilgiler yansıtılmaktadır. Bunlar dışında farklı meyve ve sebzelerden beslenmek değerlidir. Tek bir meyvenin, tek bir zerzevatın tüketilmesi büsbütün kurtarıcı ya da esirgeyici değildir. Önemli olan çeşitli beslenmektir. Zira her yediğimiz meyveden ve zerzevattan farklı vitamin ve mineraller alınır. Varlıklı bir yelpaze ile beslenmek, böylelikle çeşitli besinlerden faydalanmak gerekir. Şayet diyabet hastalığı üzere bir mahzur yoksa meyve tüketimini biraz daha artırmak gerekiyor. Günlük tüketilen meyve ölçüsüne oranla, Alzheimer hastalığı riski de makul oranda düşüyor.

BU VİTAMİNLERİ ALMAYI İHMAL ETMEYİN

Alzheimer hastalarında B12 eksikliğine çok sık rastlanıyor. B12 ve folik asit eksikliği plazma homosisteinini yükseltiyor ve bu durumun nöral hücreler için toksik tesir gösteriyor. Makul ölçülerde kırmızı et, yumurta, uskumru, ton balığı, süt ve süt eserleri üzere besinler doğal B12 kaynaklarıdır. Son vakitlerde D vitamini eksikliğinin de bilişsel işlevleri olumsuz etkilediğine yönelik çalışmalar var. En âlâ kaynak olan güneşten günde en az 20 dakika faydalanmak koşul. Beyin sıhhati için avokado, fıstık, badem, ıspanak, kuşkonmaz, kırmızı biber üzere besinlerde bulunan E vitamini de beslenme planına dahil edilmelidir. Aksi durumda tabip denetiminde yanlışsız destek kullanımı büyük ehemmiyet taşımaktadır.

TANSİYONUNUZU VE ŞEKERİNİZİ KONTROL ALTINDA TUTUN

Kalp için düzgün olan beyin için de düzgündür. Bu yüzden kalp sıhhatine dikkat etmek kuraldır. Tansiyon, kolesterol ve şeker kıymetlerinde sorun varsa tedavi edilmelidir.

FAZLA KİLOLARDAN KURTULUN

Kilonun ülkü tutulması gereklidir. Bilhassa erişkin yaşlarda obezite varsa Alzheimer riski artar. Kilo verilirse bu risk azalmış olur. Fizikî aktivite son derece kıymetlidir. Günlük en az yarım saatlik yürüyüş kesinlikle yapılmalıdır.

İŞİTME SIKINTINIZI ÇÖZÜN

Son periyotlardaki değerli ayrıntılardan biri de işitme sıhhatidir. Yalnızca işitme sorunu varsa bu durum tek başına Alzheimer riskini yüzde 10 artırır. Beyne gelen birtakım ikazlar vardır. Bunlar; görsel olarak olan ihtarlar ve işitilenler. İşitme ile ilgili sorun olunca otomatik olarak beyin nöronları büyük oranda azalmış olur. Beyin ihtar ile çalışır ve ikaz azaldığında otomatik olarak beyin performansı da düşmüş olur. Birebir durum görme sıhhati için de geçerlidir. Göz sağlığındaki sorun günlük hayatta fark edilen bir durumdur. Ama işitme sıhhati biraz daha ihmal ediliyor. Lakin işitme sıhhati, beyin sıhhati için son derece kıymetlidir. işitme sorunu ortadan kaldırılırsa, yüzde 10’luk artış da ortadan kaldırılmış olur.

İYİ UYUYUN

Kaliteli uyku beyni tazeler. Uyku düzeninizden asla taviz vermeyin. Günde en az 7-8 saat uyuyun.

Ne vakit kuşku edilmeli?

Alzheimer’da görülen birinci belirtiler, 65 yaş sonrasındaki hastalarda; unutkanlık, isim hatırlamada zorluk, bir eşyayı koyduğu yeri unutmak, birebir şeyi tekrar tekrar anlatmak, sorduğunu bir daha sormak üzere durumların olmasıdır. Hastalık ilerledikçe öteki beyin işlevleri da etkilenmeye başlıyor. Burada kast edilen örneğin; konuşurken yahut yazarken söz bulmada, söylenenleri anlamada, sokağa çıkıldığında yolu bulmada, okuduğunu algılamada zorluk, lisan fonksiyonlarındaki bozukluklar ya da görsel, mekânsal denilen görüleni algılamada bozukluktur. Öte yandan unutkanlığın tek sebebi Alzheimer değildir. Lakin en kıymetli sebebi denilebilir. Unutkanlığın birçok farklı sebebi var. Bunlar; uykusuzluk, uzun mühlet açlık, zihinsel yorgunluk, depresyon üzere sebeplerdir. Bilhassa 65 yaş sonrası ilerleyici bir unutkanlık varsa kesinlikle birinci akla gelmesi gereken Alzheimer hastalığıdır.

Ailenizde varsa…

50 yaş üstündeyseniz ve ailenizde Alzheimer riski varsa hareketli bir ömür biçiminiz olsun, sağlıklı beslenin, zihninizi etkin tutun. Kesinlikle muayene olun ve tarama yaptırın. Şayet kuşkulu bir bulgu olursa, Amiloid PET ile beyin incelemesi yaptırıldığında amiloid birikimi saptanırsa, hastalık biyolojik olarak başlıyor demektir. Bu durumda bir an evvel müdahale yapmak gerekir. Müdahale edildiğinde yüz güldürücü sonuçlar elde edilmektedir.

Genetik midir?

Türkiye’de yapılan çalışmalarda 65 yaş sonrası için risk yüzde 4’tür. Ailede Alzheimer varsa bu risk artar ve yüzde 8′ e kadar çıkar. Ailede olması direkt sizde de olacağı manasına gelmez. Tüm hastaların yüzde 5’i kadarının Alzheimer nedeni ailevidir.